W dyskusji pod notką Toyaha wyszło wprawdzie, że prowadzę argumentację w sposób nieakceptowalny, ale wiedziałem o tym już wcześniej, bo Danae mi powiedziała. Tytułem wstępu poczynię zatem inne ważne zastrzeżenie:

Jeśli mówimy o naukowym, ścisłym dowodzeniu jakiegoś twierdzenia, zwłaszcza dotyczącego zjawisk populacyjnych, to pewne kryteria muszą być spełnione na wejściu. Nie będę omawiał wszystkich, bo nie o tym jest notka, ale przypomnę jedno z nich. Aby potwierdzić, że jedna zmienna w sposób przyczynowy wpływa na inną zmienną należy ustalić czy w ogóle zachodzi pomiędzy nimi mierzalny statystycznie związek. Jeśli taki związek da się stwierdzić, należy wykluczyć, że nie jest on dziełem przypadku lub, częściej, zależności obu zmiennych od jakiejś innej zmiennej, pierwotnej wobec nich. No i wreszcie musi istnieć wiarygodne wyjaśnienie w jaki sposób druga zmienna jest od pierwszej zależna, oraz że nie jest dokładnie odwrotnie. Na koniec należy pamiętać, że badania naukowe na ogół nie potwierdzają twierdzeń a obalają hipotezy i każde badanie z definicji jest wadliwe, obarczone błędem. We wnioskowaniu warto posługiwać się tymi najmniej wadliwymi.

Powyższe założenia notoryczne nie są spełniane w badaniach dotyczących posiadania broni palnej i bezpieczeństwa publicznego. Na palcach rąk można zliczyć takie, w których grubych błędów nie popełniono. Te bezbłędne, obojętnie czy prowadzone są w celu weryfikacji hipotezy, że broń w prywatnych rękach ilość przestępstw popełnianych z jej użyciem zwiększa, czy zmniejsza dały w większości ulubioną w nauce, acz przecież precyzyjną odpowiedź: „nie wiadomo”. To nie znaczy, jednak, że nic w tej kwestii nie wiemy, ani że pewnych stwierdzeń nie możemy postawić w sposób pewny i logiczny.

Wiemy m.in, i to z dosyć dużą pewnością, że nie mamy narzędzi, żeby wpływ dostępności broni palnej na bezpieczeństwo należycie ocenić i zmierzyć. Pierwszy problem pojawia się już przy samym policzeniu ile sztuk legalnej broni palnej, nie mówiąc o nielegalnej, w prywatnych rękach się znajduje. W jedynym kraju, w którym takie badania jest sens prowadzić, czyli USA nie ma bowiem ogólnokrajowego rejestru broni. Ktoś tu się pewnie zaraz żachnie, zaraz, zaraz, a inne kraje? Chociażby w Szwajcarii też jest dużo broni. Tyle, że sytuacja USA i Szwajcarii jest nieporównywalna. Pomijając już fakt, że i tak jest jej tam dwa razy mniej per capita niż w USA, a Szwajciaria jest do USA wielokrotnie mniejsza, to sama broń jest istotnie inna, tak samo jak sposób jej użytkowania. W Szwajcarii dominuje broń długa, a regulacje dotyczące jej posiadania i obchodzenia się z nią są dużo bardziej restrykcyjne niż w USA. Inaczej mówiąc, w Szwajcarii ta broń służy obronności kraju i przez większość czasu leży zamknięta, rozładowana w zamkniętych szafkach. W USA ludzie z bronią normalnie łażą. Mimo, że żyją w kraju rzymskiego porządku prawnego i stosunkowo bezpiecznym.

Tak, czy siak to właśnie Stany Zjednoczone są krajem z największą ilością przestępstw popełnianych z użyciem broni palnej pośród krajów cywilizowanych. I dlatego do wszelkich badań nadają się najlepiej. Żeby nie być gołosłownym: w Stanach Zjednoczonych wskaźnik ilości zabójstw z użyciem broni palnej wynosi 3,6 na 100000 mieszkańców, co stanowi 65% wszystkich zabójstw. W innych krajach cywilizowanych wskaźnik ten wynosi ok. 0,5 na 100000, a odsetek zabójstw z użyciem broni palnej nie przekracza kilkunastu procent (w Kanadzie 30%). Mimo to, trudno jest prowadzić badania o tej tematyce w USA, bo tak naprawdę nie wiadomo ile tej broni tam jest. Bezpośrednich danych nie ma, stąd stosuje się różne wskaźniki oraz szacunki. Niektóre dosyć głupie, jak kwestionariusz rozsyłany do obywateli z pytaniem „ile ma Pan/Pani sztuk broni i jakiej”, inne dziwne, ale zaskakująco wiarygodne, jak odsetek samobójstw popełnianych z użyciem broni palnej, który całkiem nieźle koreluje z ilością broni będącej w obiegu. Nb. nieco ponad 50% samobójstw popełnianych jest w USA z użyciem broni palnej, w zabójstwach ten odsetek zbliża się do 70%. Ten wskaźnik nie nadaje się jednak zbytnio do oceny zmian ilości broni w czasie. Finalnie mamy duży obszar niewiedzy. Co wiadomo na pewno, to że ilość broni w rękach prywatnych koreluje z odsetkiem przestępstw popełnianych z jej użyciem, zwykle też z ilością przestępstw w ogóle, oraz z szeroko rozumianym brakiem poczucia bezpieczeństwa obywateli. Jednak dopatrywanie się związku przyczynowo-skutkowego w kierunku ilość broni-->ilość przestępstw wydaje się nadużyciem. Niewątpliwie jednak w krajach o swobodnym dostępie do broni ludzie kupują jej więcej, gdy przestępczość rośnie, a poczucie bezpieczeństwa spada. Ostatecznie ilość broni koreluje z ilością popełnianych z jej użyciem przestępstw, ale nie trzeba badań, żeby to wiedzieć. Są to najzwyczajniej w świecie zmienne powiązane, wspólnie zależne od innych zmiennych.

Zanim skończę ten przydługi wstęp poruszę jeszcze jeden aspekt, a mianowicie skąd zaopatrują się w broń przestępcy. Otóż w USA dominuje broń legalnego pochodzenia, aczkolwiek niekoniecznie w pełni legalnie pozyskana. Połowa broni użytej do popełniania przestępstw została zwyczajnie kupiona. OK, raczej nie w sklepie tylko na ulicy, albo od znajomych, czy rodziny, niemniej jednak wyjściowo była to broń legalna. Tylko kilka procent takiej broni zostało uprzednio ukradzione, też zwykle od rodziny. Broń pochodząca z kradzieży z włamaniem stanowi ewidentny margines, podobnie jak broń z nielegalnych źródeł. Oczywiście, w Europie wygląda to kompletnie inaczej, w zastosowaniach przestępczych dominuje broń z nielegalnych źródeł, ale to raczej oczywiste, skoro broń legalna jest trudno dostępna i ściśle rejestrowana.

I to wreszcie koniec wstępu, zaczyna się notka właściwa.

Na początek mała dygresja historyczna, dotycząca broni krótkiej. Wprawdzie nazwa “pistolet” pochodzi od czeskiego pištala, która to broń wcale nie była krótka, ale pierwsze pistolety faktycznie były już bronią krótką, jednoręczną. Chodziło o umożliwienie posługiwania się nią w czasie jazdy konnej, bo pierwsze pistolety były wyposażeniem jazdy - kirasjerów i huzarów. Była to broń zasadniczo ofensywna, choć współcześnie pistolet kojarzy nam się raczej z bronią do obrony osobistej. 

Broń palna ma trzy podstawowe praktyczne zastosowania: zabijanie ludzi, zabijanie zwierząt i sport strzelecki. Każda z kategorii broni może też służyć do powieszenia na ścianie, albo imponowania kolegom, ale trudno to nazwać zastosowaniem praktycznym. Kategorie nie są ścisłe i częściowo się pokrywają. Broń do zabijania zwierząt może z powodzeniem służyć do zabijania ludzi, jest też często bronią sportową, itp., itd. W dalszej części notki skupię się jednak na broni do zabijania ludzi, acz z pewnymi dygresjami.

Jakie warunki musi spełnić broń, żeby można nią było zabić człowieka? Tu trzeba poczynić pewne założenia, żeby materiał nie rozrósł się za bardzo. Zakładam zatem, że mamy to zrobić za pomocą broni seryjnej przy użyciu jednego pocisku amunicji standardowej. Amunicja o zwiększonej zdolności zabijania jest zakazana Konwencją Haską . Aby taki pocisk zabił, musi dolecieć do celu, przebić odzież i skórę a następnie uszkodzić jakiś ważny dla życia organ, np. mózg, serce, albo duże naczynie, najlepiej tętnicze. Od czego zależy, czy tego dokona? Z grubsza od jakości lufy, amunicji oraz strzelca, co gwarantuje osiągnięcie celu oraz od energii kinetycznej pocisku, co odpowiada za zdolność penetracji celu i częściowo za jakość dokonanej demolki. Ta energia zależy zaś od prędkości wylotowej i masy pocisku. Tu na wstępie handicap ma broń czarnoprochowa, bo proch czarny jest mniej wydajny, więc trudniej uzyskać wysokie prędkości wylotowe. Sam pocisk wprawdzie jest zwykle cięższy, ale energia zależy od masy tylko liniowo, a od prędkości w kwadracie. Nie są to jednak problemy nie do pokonania i w tej kwestii broń czarnoprochowa nie musi istotnie odstawać od współczesnej, o ile nie porównujemy jej z bronią wojskową. Ostateczny rozmiar zniszczeń zależy bowiem nie tyle od tego, jaką energię ma pocisk przy kontakcie ze skórą, ale ile z tej energii i w jaki sposób przekaże tkankom ofiary. W tej kwestii żaden czarnoprochowiec, ani współczesna broń sportowa nie mogą się równać z wojskowymi karabinami szturmowymi, których prędkości wylotowe znacząco (2-3x) przekraczają prędkość dźwięku, a w kontakcie z tkankami znaczną rolę w generowaniu obrażeń odgrywają m.in. zjawiska falowe. Jednak taka broń nie zawita raczej pod polskie strzechy, więc mało kogo interesuje. Marzeniem polskiego nieokrzesańca pozostaje, zatem np. Glock.

Kula wystrzelona z Glocka ma po kilku metrach lotu z grubsza prędkość dźwięku. W kontakcie z czaszką delikwenta z łatwością penetruje kość i generuje imponującą demolkę w środku z eksplozją części mózgu na zewnątrz. Ofiara ginie na miejscu. Jeśli jednak pocisk trafi gdzieś indziej, np. w udo, czy nawet w klatkę piersiową, ale nie bezpośrednio w serce czy duże naczynia, to z uwagi na stosunkowo niską prędkość i brak deformacji pocisku w ciele (stalowy płaszcz) uszkodzi wprawdzie to i owo, ale nie spowoduje natychmiastowej śmierci ofiary, więcej, może nawet nie unieruchomić postrzelonego i nie umożliwić mu dalszych wrogich działań. Tzw. defensywne użycie broni tego typu wymusza, zatem celowanie w okolice szczególnie wrażliwe, czyli mówiąc wprost strzelanie, żeby zabić. Co innego gdy postrzał nastąpi np. z AK 47. Pocisk z takiej broni po przebyciu w ciele kilkunastu centymetrów rotuje, uwalniając przy tym sporo energii. Powstająca przy tym fala uderzeniowa działa w promieniu kilkunastu centymetrów, powodując masywne uszkodzenia i praktycznie zawsze rychłą, jeśli nie natychmiastową śmierć ofiary, gdy trafienie dotyczy głowy, szyi lub tułowia. Kończyny trafione przy nasadzie urywa. W każdym razie osobnik trafiony z takiej broni do kontynuowania wrogich zamiarów jest raczej niezdolny, a na ogół martwy. Zarówno Glock, a tym bardziej AK-47 nie są zatem bronią do straszenia, czy zadawania bólu, tylko do zabijania.

Broń typowo sportowa, kalibru .22, podobnie jak wiatrówki i inne urządzenia miotające zdolne przebić skórę (z grubsza wymaga to prędkości pocisku powyżej 70m/s, im lżejszy pocisk tym wyższej) mogą także być przyczyną śmiertelnych obrażeń, jeśli trafienie nastąpi bezpośrednio w ważne dla życia narządy. W innym wypadku obrażenia zwykle nie są śmiertelne, w każdym razie nie natychmiastowo. Fatalne są natomiast obrażenia wywołane postrzałem ze śrutowej broni myśliwskiej z bliskiej (do 10m) odległości. Ładunek śrucin leci wówczas jeszcze w dosyć zbitej formie i ma wystarczającą energię, żeby spowodować poważne szkody.

Broń czarnoprochowa, z uwagi na jej specyficzny status prawny w naszym kraju stanowi przypadek szczególny. Prędkości, które uzyskują pociski wystrzeliwane z takiej broni są z nawiązką wystarczające, żeby penetrować na kilkanaście centymetrów w głąb ludzkiego ciała, nawet przez ubranie. Dodatkowo pocisk jest duży i ciężki, a w kontakcie ze skórą deformuje się, co dodatkowo zwiększa energię przekazaną tkankom. W przeciwieństwie do np. broni sportowej, której lekki pocisk o dużej prędkości i silnej rotacji pozostawia w tkankach bardzo wąski kanał, przekazując im stosunkowo niewielką energię, kula z broni czarnoprochowej znaczącą część swej energii wytraca na pierwszych kilku centymetrach podróży w ciele. Prawdopodobieństwo spowodowania śmiertelnych obrażeń, nawet przy niezbyt dokładnym trafieniu wydaje się zatem większe.

Reasumując - oddanie strzału, nawet z wiatrówki, w kierunku człowieka oznacza, że ten człowiek może zginąć na miejscu. Jeśli jednak po trafieniu nie pada od razu, najpewniej będzie zdolny do kontynuowania swoich uprzednich zamiarów. Używanie broni palnej, obojętnego w zasadzie rodzaju do obrony miru domowego oznacza zatem konieczność świadomego liczenia się z uśmierceniem napastnika. Zdecydowanie najskuteczniej uśmierca broń do tego celu dedykowana, np. AK-47. Jeżeli jednak zależy nam tylko na tym, żeby napastnik jedynie zmienił plany na widok broni i poszedł sobie w swoją stronę, czyli nie zamierzamy do niego strzelać, to ładny straszak niczym się nie różni skutecznością od Glocka, czy Beretty. Być może nie działa tak kojąco na poczucie zagrożenia samego potencjalnego obrońcy, jak np.czarnoprochowiec, ale to już problem jego osobistej psychiki, nie społeczeństwa. Mimo czynnego zainteresowania bronią i strzelectwem nie jestem, zatem w stanie pojąć, w jaki sposób powszechny dostęp do broni palnej miałby cokolwiek zmienić w kwestii bezpieczeństwa poszczególnych obywateli. A jeśli już, to wcale nie potrzeba do tego zmiany prawa, jedynie sprecyzowania kryteriów wydawania pozwolenia na broń do celów ochrony osobistej, tak aby nie były one czysto uznaniowe.

	Grzeralts
	13 maja 2018 06:19